Fęrsluflokkur: Vķsindi og fręši
22.1.2010 | 18:03
Įhrif sólar į heilsufar eru mikil
Vķsindamenn telja sólina vera eina af osökum hlżnandi vešurfars jaršar sķšustu įratugi. Hversu mikil žessi įhrif eru er umdeilt. Hins vegar hefur veriš aš koma ljós sķšustu įr aš sólin hafi lķklega mikil įhrif į heilsufar fólks. Ķ fjölda rannsókna hefur komiš ķ ljós aš žessi įhrif eru mun meiri en flestir hafa gert sér grein fyrir.
Žegar sólgeislar lenda į hśšinni myndast d vķtamķn sem er ķ raun veru ekki vķtamķn heldur pro hormón sem veršur aš hormón ķ lķkamanum. Įhrif žess eru mikil, t.d. hefur žaš įhrif į 17 tegundir krabbameins, hjartasjśkdóma og beinžynningu.
Til žess aš fį nóg af D vķtamķni eru til žrjįr leišir:
1. Vera śti ķ sólbaši ķ nokkrar ķ 10-15 mķnśtur um hįdegi og sjį til žess aš sem mesti hluti hśšarinnar sé óhulin. Fyrir fólk į noršurslóšum og žar meš Ķslendinga er žessi möguleiki af augljósum įstęšum ekki til stašar yfir vetrartķmann. Žetta er nįttśrulegasta ašferšin ef hśn er fyrir hendi.
2. Nota sólbekk reglulega. Žó skal varast aš brenna sig ekki žvķ ekki eru allir sólbekkir öruggir svo žessi möguleiki er lķklega ekki góšur. Einnig er žetta ópraktķsk ašferš fyrir marga.
3. Taka inn D vķtamķn munnlega. Mikilvęgt er aš velja rétta D vķtamķniš sem er kallaš D3 (colecalsiferol). D2 er 2-4 sinnum įhrifaminna en D3 en hinsvegar og žvķ mišur er D2 śtbreiddasta, amk. ķ Bretlandi og USA.
Hér koma nokkrar nišurstöšur rannsókna:
- A placebo controlled study has confirmed these findings. In the study, vitamin D supplements reduced the incidence of cancer by as much as 77% compared to patients who were given placebo (sugar pill).
- Patients with the highest versus the lowest levels of vitamin D demonstrated a 55% reduction in the risk of death.
- The incidence of colon cancer is 4-6 times higher in northern regions compared to countries near the equator.
- The further from the equator, the higher the risk of cardiovascular disease including hypertension, heart failure, myocardial infarction and death from cardiovascular disease.
- The incidence of diabetes increases the further from the equator one lives which correlates with lower vitamin D levels
... o.s.frv. Žetta er bara lķtiš brot af žvķ sem hefur komiš ķ ljós. Hvaš myndir žś gera ef žś vissir um vķtamķn sem myndi t.d. minnka lķkurnar į krabbameini um 77%? Myndir örugglega skoša mįliš betur bżst ég viš. Einnig viršist D vķtamķn koma ķ veg fyrir flensu. Jafnvel getur vöntun į D vķtamķn veriš ein af ašalįstęšunum fyrir žvķ aš fólk veršur veikt en ekki öfugt.
Rįšleggingar yfirvalda į dagskammti af D vķtamķni hafa veriš allt of lįgar. Žessar nżju rannsóknir hafa valdiš žvķ aš yfirvöld hafa aukiš rįšlagšan dagsskammt, t.d. ķ Kanada er rįšlagt öllum į haustin og veturna aš taka inn 1000 I.U. (international units) į dag.
Žessar nżju upplżsingar um vķtamķn D eru allt aš žvķ byltingarkenndar aš mķnu mati og hvet ég alla aš skoša žetta betur. Vona mašur heyri meir um žetta hér į Ķslandi en eins og er viršist žekking į žessu lķtil.
Nokkrar heimasķšur:
http://www.vitamindcouncil.org/
http://www.vitamind3world.com/index.html
http://vitamind.mercola.com/sites/vitamind/home.aspx
Lįdeyša ķ virkni sólar | |
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt |
5.1.2010 | 00:24
Gróšurhśsaįhrifin
Žaš getur oršiš mjög kalt ķ Noregi į žessum tķma įrs. Žaš veit ég nżkominn frį Noregi žar sem ég var staddur į Lillehammer svęšinu og kuldinn yfirleitt um -10 til -20 grįšur. Žaš er nķstingskuldi en vel hęgt aš lifa viš žaš ef mašur klęšir sig vel. En nś er spįš enn meiri kulda ķ vikunni.
Žetta sżnir einfaldlega hvaš nįttśrulegar sveiflur ķ vešrinu geta veriš miklar. Žegar er stillt ķ vešri og heišskķrt žį getur kólnar mjög hratt viš yfirborš jaršar. Innraušir geislar (ósżnilegir) frį yfirborši jaršar eiga aušvelt meš aš komast śt ķ geiminn ķ gegnum lofthjśpinn viš žessar ašstęšur.
Sem betur fer eru gróšurhśsaįhrif. Ef žau nytu ekki viš vęri mešalhiti jaršar -18 grįšur en ekki +14 eins og nś. Ķ stuttu mįli žį verša gróšurhśsaįhrifin til viš žaš aš gróšurhśsalofttegundir hleypa fram hjį sér sólarljósi til jaršarinnar en gleypa ķ sig hluta innraušu geislanna sem eru į leišinni aftur śt ķ geim. Helstu gróšurhśsalofttegundirnar eru vatnsgufa, koldķoxķš, óson og nokkrar ašrar minnihįttar. Skżin spila miklu mįli en eru einnig einn af žeim žįttum ķ loftslagi jaršar sem erfišast hefur veriš aš skilja. Samkvęmt wikipedķu veldur vatngufa įsamt skżjum um 66% til 85% af gróšurhśsaįhrifunum. CO2 veldur 9-26%. Sem sagt vatnsgufan veldur um 3 sinnum meiri gróšurhśsaįhrifum.
En eins og flestir vita žį hefur CO2 fengiš alla athyglina varšandi hlżnun jaršar og talin sem "mengun" sem žarf aš berjast į móti. En žegar vatnsgufan er miklu mikilvęgari gróšurhśsalofttegund, er žį ekki rökrétt aš segja aš hśn sé mengun og óęskileg? Flestir myndu lķklega segja aš vatnsgufa vęri ekki mengun myndi ég halda. Vatnsgufa er nįttśrulegt efni og allt lķf jaršar žarf į žvķ aš halda. Žaš mį einnig ķ raun segja um CO2.
Nķstingskuldi ķ Noregi | |
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt |
23.12.2009 | 12:35
Vetrarmyndir frį Noregi
Žaš er lķka kalt ķ Evrópu žessa dagana. Er sjįlfur staddur ķ Lillehammer Noregi og hér er mjög vetrarlegt. Įkvaš aš setja nokkrar myndir hér inn til aš sżna stemminguna. Hitastigiš hefur fariš nišur ķ -23 grįšur um nóttina en nś er hiti um -15 sem er venjulegt į žessum įrstķma. Hér er alveg logn og žvķ engin vindkęling. Njótiš :)
22,8 stiga frost viš Mżvatn | |
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt |
Vķsindi og fręši | Breytt s.d. kl. 12:59 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (5)
17.12.2009 | 08:33
Vešurspį dagsins
Hśn er heldur kuldaleg vešurspįin fyrir Kaupmannahöfn og nįgrenni. Sjį hér. Hér er spįin:
Mest skyet med enkelte snebyger, i morgentimerne endnu lidt sne over den sydligste del af regionen. Jęvn til hård vind fra nordųst, og risiko for snefygning. Fra sidst på eftermiddagen aftager vinden lidt. Temp. mellem 2 og 5 graders frost.
Viš žessar ašstęšur fer nś fram hin mikla umręša um hlżnun jaršar og hvernig į aš koma ķ veg fyrir hana. Reyndar hefur hlżnunin stöšvast sķšustu 8-10 įr og spennandi veršur aš sjį hvernig žróunin veršur nęstu įr. Svipaš vešur er spįš į morgun sķšasta dag rįšstefnunnar.
16.12.2009 | 10:45
Platvķsindi notuš ķ Kaupmannahöfn!!
Nż skżrsla hefur veriš gefin śt ķ ašdraganda loftslagsrįšsstefnunnar ķ Kaupmannahöfn, sem ber nafniš Kaupmannarhafnargreiningin og er samantekt į nżjum upplżsingum sem hafa vęntanlega komiš śt sķšan sķšasta og fjórša skżrsla IPCC (International Panel of Climate Change) kom śt įriš 2007. Hęgt er aš lesa samantekt į henni į sķšu Vešurstofunnar.
Eitt af fleiru vakti athygli mķna en žó ašallega žetta lķnurit sem ein af helstu nišurstöšunum ķ skżrslunni. Žaš er sżnt hér fyrir nešan. Lķnuritiš er eitt af helstu nišurstöšunum ķ skżrslunni.
Lķnuritiš er furšu lķkt hinni fręgu hokkķkylfu sem mikiš hefur veriš rętt um sķšustu įr vegna "vķsindanna" sem liggja bakviš hana. Hokkķkylfan var ein af ašal undirstöšum 3. skżrslu IPCC sem kom śt įriš 2001. Įstęšan fyrir žvķ aš nefna žetta lķnurit hokkķkylfu er af af śtliti lķnuritsins. Frį vinstri til hęgri fer lķnuritiš lękkandi sem žżšir lękkandi hiti. Um 1900 snarhękkar hitinn fram aš okkar tķma. Hér til hlišar er hokkķkylfan sem var ķ 3. skżrslu IPCC įriš 2001. En eins og hefur veriš sannaš žį er žessi hokkķkylfa einfaldlega röng. Eins og sjį mį žegar žessi tvö lķnurit eru borin saman žį eru žau furšu lķk, stęrsti munurinn er kannski aš žessi nżja hokkķkylfa sżnir 1000 įrum lengur aftur ķ tķmann. En žaš er af mörgum įstęšum hęgt aš efast um aš hitafariš hafi raunverulega veriš svona, bęši vantar Mišaldarhlżnunina og Litlu Ķsöldina sem sögulegar heimildir benda til.
Miklu lķklegra er aš hitafariš hafi veriš eins og sżnt er į myndinni til hlišar sem tekin er śr žessari skżrslu. Ég męli eindregiš meš žvķ fyrir žį sem vilja skoša mįliš nįnar aš lesa žį skżrslu sem gerš var af Nongovernmental International Panel on Climate change (NIPCC). Athugiš muninn į IPCC og NIPCC! NIPCC eru samtök sem voru mynduš af vķsindamönnum og er óhįš IPCC. Žau gįfu śt skżrslu sem heitir Nature, Not Human Activity, Rules the Climate, og er aš mķnu mati ein allra besta skżrsla sem ég hef komist yfir um loftslagsmįl. Hśn er skrifuš af virtum vķsindamönnum. Skżrslan er frį įrinu 2008 og reyndar hefur komiš śt nż ķ jśnķ 2009. Hśn gefur yfirlit, stuttan sögulegan bakgrunn IPCC og įstęšur myndun samtakanna.
Eftirfarandi er sagt um hokkķkylfuna, bls. 2-3 ķ skżrslunni:
The hockey-stick analysis was beset with methodological errors, as has been demonstrated by Steven McIntyre and Ross McKitrick [2003, 2005] and confirmed by statistics expert Edward Wegman Wegman et al. 2006]. A National Academy of Sciences report [NAS 2006] skipped lightly over the errors of the hockey-stick analysis and concluded that it showed only that the twentieth century was the warmest in 400 years. But this conclusion is hardly surprising, since the LIA was near its nadir 100 years ago, with temperatures at their lowest.Independent analyses of paleo-temperatures that do not rely on tree rings have all shown a Medieval Warm Period (MWP) warmer than current temperatures. For example, we have data from Greenland borehole measurements (Figure 2) by Dahl-Jensen et al. [1999], various isotope data, and an analysis by Craig Loehle [2007] of proxy data, which excludes tree rings. (Figure 3) Abundant historical data also confirm the existence of a warmer MWP [Moore 1995].
Hér er mjög athyglisvert vištal viš Ross McKitrick sem er einn žeirra sem sżndi fram į tölfręšilegar villur hokkķkylfunnar. Hann talar um deilurnar sem uršu ķ Bandarrķkjunum eftir aš žetta kom ķ ljós. Hér er annaš athyglisvert vķdeó.
Hokkķkylfan hefur fariš ótrślega vķša, m.a. ķ Inconvenient truth eftir Al Gore.
Svo hvers vegna er enn veriš aš nota hokkķkylfuna, eftir aš var bśiš aš sżna fram į žessar villur? Hvers vegna er enn veriš aš nota platvķsindi til aš taka stjórnmįlalegar įkvaršanir? Hokkķkylfan er vęgast sagt ekki góš vķsindi og sżnir ekki raunveruleikann eins og hann er.
Įtök viš Fields | |
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt |
Vķsindi og fręši | Breytt s.d. kl. 18:16 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (66)
14.12.2009 | 11:17
Fara žeir meš rangt mįl?
"Nż ķsmyndun nęr ekki aš vinna upp brįšnun į bįšum pólsvęšunum, į Gręnlandi, ķ Himalaķafjöllum og sama žróun er į jöklum um allan heim."
Veit ekki hvašan žeir fį sķnar upplżsingar en hver sem er getur fariš į eftir farandi sķšu, Cryosphere Today og skošaš nżjustu upplżsingar um įstand hafķssins. Ķ grein hér fyrir nešan er fjallaš um hafķs ķ kringum Sušurskautiš. Lęt fylgja hér mynd af śtbreišslu hafķssins į noršurheimsskautinu frį įrinu 1978, fengin af sömu heimasķšu.
Hér sést aš hafķsinn er langt frį žvķ aš hverfa. Śtbreišslan var ķ lįgmarki sumariš 2007 en hefur aukist aftur sķšan. Hafa žessir stjórnmįlaleištogar žessi gögn til aš styšja žessar yfirlżsingar?
Hafiš gęti hękkaš um 2 metra | |
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt |
Vķsindi og fręši | Breytt s.d. kl. 16:06 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (11)
13.12.2009 | 14:42
Hlżrra var į Gręnlandi įrin 1930-1950
Žeir sem hafa séš myndina eftir Al Gore, An Inconvenient Truth, muna kannski eftir žvķ aš ķ žeirri heimildarmynd er haldiš fram aš į Gręnlandi hafi veriš mikil og óvenjuleg brįšnun ķ gangi frį įrinu 1992. Al Gore sżndi kort af Gręnlandi sem sżnir śtbreišslu brįšnunarinnar meš raušum lit (gerir žaš meira dramatķskt). Eftir žaš bżr Gore til framtķšarsenu sem sżnir afleišingar žess ef allur Gręnlandsjökull myndi brįšna meš tilheyrandi sjįvarboršs hękkun um allan heim. Sjįvarborš myndi hękka um 6 metra og t.d. myndi Flórķda og Holland aš mestu hverfa undir sjó.
En skošum nś nokkra hitastigsferla fyrir Gręnland sem sżna žróunina til lengri tķma. Lengstu męlingarnar eru frį Angmagssalik ķ Sušur Gręnlandi. Hitastigsferillinn til hlišar sżnir įrshitastig žar frį įrinu 1895 til 2009. Kemur ķ ljós aš yfirleitt var hlżrra į įrunum 1930 til 1950. Hęsti mešalhitinn męldist žar hinsvegar įriš 2003. Žaš įr var óvenjulhżtt į Gręnlandi en sżndi enga langtķmažróun žvķ įrin 2004-2009 hafa öll veriš ķ mešallagi og töluvert lęgra en hįmark hitastigs įranna 1930-50.
Skošum nś stöšina Nuuk į Vestur Gręnlandi.
Sömu žróunina mį sjį žar. Hitatoppurinn įriš 2003 fyrir Angmagssalik kemur ekki eins skżrt fram ķ Nuuk og hlżjast var um 1930 og 40.Upplżsingarnar eru fengnar hér. Og hér er umfjöllun.
Ķ žessari grein ķ Science įriš 2000, skrifar Krabill og fleiri um hitastigsmęlingar į Gręnlandi:
"Greenland temperatures records from 1900-1995 show the highest summer temperatures in the 1930s, followed by a steady decline until the early 1970s and a slow increase since. The 1980s and 1990s were about half a degree colder than the 96-year mean. Consequently, if present-day thinning is attributable to warmer temperatures, thinning must have been even higher earlier this century".
Svipašar upplżsingar er hęgt aš finna ķ grein sem birtist ķ Geophysical Research Letters įriš 2006 eftir Chylek og fleiri.
Svo af žessum upplżsingum sést aš ef žaš er mikil brįšnun nś ķ gangi į Gręnlandi žį er hśn ekki óvenjuleg žvķ žaš var hlżrra um nokkurra įratuga tķmabil um mišja 20. öld. Žrįtt fyrir hlżindin žį brįšnaši Gręnlandsjökull ekki žį meš tilheyrandi hękkun į sjįvaryfirborš. Aš mķnu mati er žvķ lķtil hętta į aš žaš gerist į nęstu įrum žvķ lķklegra er en ekki er aš žaš muni kólna. Athyglisverš žróun hefur t.d. veriš į toppi Gręnlandsjökuls en sķšastlišinn september męldist žar 46 stiga frost sem er žaš lęgsta nokkurn tķma. Reyndar voru slegin met einnig tvö įrin žar į undan, sjį hér į sķšu Dönsku Vešurstofunnar.
Įfram mótmęlt ķ Kaupmannahöfn | |
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt |
Vķsindi og fręši | Breytt 16.12.2009 kl. 18:16 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (5)
11.12.2009 | 10:54
Nįttśrulegur breytileiki
Ķ Kaupmannahöfn į sér staš žessa dagana stęrsta loftslagsrįšstefna sem haldin hefur veriš ķ heiminum, fyrr eša sķšar. Ķ stuttu mįli į aš ręša hvernig į aš minnka CO2 mengun vegna manna.
Eftirfarandi mynd sżnir hitastigsspį gerš af Millirķkjanefnd Sameinušu žjóšanna um loftlagsbreytingar (IPCC).
Myndin er śr 4. skżrslunni sem kom śt įriš 2007 og er jafnframt nżjasta skżrslan. Žar er rit sem heitir SPM (summary for policy makers), sem er einskonar samantekt fyrir stjórnmįlaleištoga. Heimild: IPCC
IPCC spįir žvķ aš hlżna muni eftir žvķ sem meira er af gróšurhśsalofttegundum ķ lofthjśpnum. Ķ žessari spį, sem sżnd er į myndinni er ekki bara gert rįš fyrir koldķoxķš (CO2) heldur įhrif annarra gróšurhśsaloftegunda, eins t.d. metan. Blįa lķnan sżnir t.d. aš hitna muni 1,8 grįšur fram aš įrinu 2100, mišaš viš hitastig į įrunum 1980-1999. Skżrslan heldur svo įfram aš lżsa lķklegum afleišingum žessara loftlagsbreytinga, t.d. breytingar į vindum, śrkomu, hafķs og fleiri aftakavešur eins og fellibyljir. IPCC spįir aš žessar afleišingar muni bitna mest į fólki ķ žróunarlöndunum. Žegar mašur lķtur į myndina fyrir ofan žį viršist žetta vera mjög miklar breytingar mišaš viš męlt hitastig frį įrinu 1900 (svarta lķnan). Samkvęmt lķnuritinu hefur hiti smįtt og smįtt hękkaš frį įrinu 1900, og hękkaš svo nokkuš įkvešiš frį ca 1975.
En žį kemur hiš stóra EN. Mikiš af vķsindalegum sżna fram į žaš aš nįttśrulegar breytingar hafi leikiš stórt hlutverk ķ fortķšinni. Ein slķk er t.d. Litla Ķsöldin, įrin ca 1500-1800. Einnig er margt sem bendir til žess aš um 1940 hafi veriš jafnhlżtt og er nś, a.m.k. sumstašar į jöršinni (žaš kemur ekki fram į svörtu lķnunni). Žaš er nś nęr eitt įr sķšan sem ég fór aš skoša žessa hina hliš į mįlinu. Mį segja aš žaš hafi byrjaš meš žvķ žegar ég las grein į netinu sem vinur minn hafši skrifaš. Žaš leiddi sķšan til aš ég fann grein į netinu sem fjallaši um žaš aš nokkur hundruš vķsindamenn efušust um alvarleika "hlżnun jaršar". Nś er žessi fjöldi vķsindamanna oršin fleiri tugir žśsundir. Į žessari sķšu hafa 31.000 vķsindamenn skrifa undir įskorun, allir meš hįskólagrįšu!
Sķšasta vor skrifaši ég BS ritgerš og tengdi hana aš einhverju leyti viš žetta. Eitt af meginmarkmišunum ķ ritgeršinni var aš gera samanburš į hitastigi į Ķslandi og hnattręnt fyrir įrin 1961 til 2009. Hluti af ritgeršinni fjallaši um muninn sem męlst hefur į hnattręnum mešalhita yfirboršs jaršar og ķ lofthjśpi jaršar.
Žessi munur, sjį į myndinni til hlišar, hefur veriš mikiš til umręšu ķ vķsindaheiminum sķšustu įrin. Hvernig er sį munur śtskżršur? Ķ stuttu mįli žį sżna yfirboršsmęlingar meiri hitaaukningu en gervitunglamęlingar į įrunum 1979 til 2000.
Sķšan žį hefur mešalhiti stašiš ķ staš eša jafnvel aš žaš hafi kólnaš örlķtiš.
Žaš sem fékk mig kannski mest til aš gera mig aš efasemdarmanni um alvarleika og stęrš hnattręnnar hlżnunar eru eftirfarandi bękur:
1. An Appeal to Reason: A cool Look at Global Warming
2. Climate of Extremes: Global Warming Science They Dont want you to know
3. Fixing Climate: The story of climate science - and how to stop global warming (sögulegur bakgrunnur hnattręnnar hlżnunnar)
Fyrstu tvęr bękurnar eru virkilega góšar og męli eindregiš meš žeim, sś fyrsta er mjög góš til aš fį yfirlit yfir efniš, en sś seinni tęknilegri meš fleiri myndum og lķnuritum. Eitt af žvķ sem gerir žessar bękur trśanlegar er aš höfundarnir višurkenna aš hlżnun hafi įtt sér staš sķšustu įratugi. Spurningin er frekar: hversu mikiš? Höfundarnir vitna ķ grķšarlegan fjölda heimilda, hver annarri merkilegri. Freistandi vęri aš koma meš nokkra punkta śr žessum bókum, sérstaklega bók nr. 2 į nęstu dögum.
Mišaš verši viš 1,5-2 grįšur | |
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt |
Vķsindi og fręši | Breytt s.d. kl. 11:31 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (7)
9.12.2009 | 01:23
Hafķs hefur ekki minnkaš viš Sušurheimskautslandiš
Grundvallarspurning vęri: Er aš hlżna eša kólna į
Sušurheimskautslandinu?
Getur t.d. hafķsinn umhverfis Sušurheimskautslandiš gefiš einhverja
vķsbendingu um kólnun eša hlżnun?
Ég ętla ekki endilega aš svara meš beinum hętti en bara aš benda į eftirfarandi lķnurit, sem sżnir einfaldlega žróun hafķssins.
Lķnuritiš sżnir śtbreišslu hafķss frį įrinu 1979 fram til 2009, eša žann tķma sem gervitungl byrjušu aš męla fyrir 30 įrum sķšan. Śtbreišslan hefur veriš svipuš į žessum tķma og engin merki um aš hśn sé aš minnka.
Aušvelt og athyglisvert er aš sjį hvaša įr hafķsinn nįši mestri śtbreišslu.
Loftlagsbreytingar af mannavöldum | |
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt |